Τα στενά των Δαρδανελίων αποτελούν μια καίριας σημασίας στρατηγική περιοχή για την νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Μέσω αυτών ο ρωσικός Στόλος της Μαύρης Θάλασσας κατεβαίνει στη Μεσόγειο ερχόμενος σε αντιπαράθεση με τον 6ο Στόλο των ΗΠΑ.
Και όχι μόνο.
Η εμπλοκή της Ρωσίας στη Συρία αποδεικνύει ακόμη περισσότερο τη σημασία του με τις συνεχείς κινήσεις ρωσικών σκαφών προς την ναυτική βάση της Ταρτούς.
Αυτό όμως δεν ισχύει μόνο σήμερα. Κατά τη διάρκεια του «ψυχρού πολέμου» τα σχέδια του ΝΑΤΟ απασχολούσε πάντα ο αποκλεισμός του σοβιετικού Στόλου στη Μαύρη Θάλασσα.
Η άσκηση «βαθιά νερά» το Σεπτέμβριο του 1957 αποτελεί μια τέτοια περίπτωση. Τα προέβλεπαν όμως τότε τα σχέδια του ΝΑΤΟ;
Στη νέα «ψυχροπολεμική» περίοδο που διέπει τις σχέσεις ΗΠΑ και Ρωσίας η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας έχει γίνει πολλές φορές πεδίο συμβάντων ανάμεσα στις δύο χώρες.
Η περίπτωση του αμερικανικού αντιτορπιλικού USS Donald Cook και της «συνάντησής» του τον Ιούλιο του 2016 με ένα Su-24 της ρωσικής Αεροπορίας στη Μαύρη Θάλασσα, όπου το τελευταίο έκανε χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών παρεμβολών του, ήταν μια αυτές.
Παράλληλα το ΝΑΤΟ πραγματοποιεί συχνά πυκνά ναυτικές ασκήσεις στην ίδια περιοχή με ορμητήριο λιμάνια στην Μαύρη Θάλασσα. Όλα αυτά όμως δεν αποτελούν κάτι το νέο. Την εποχή του 1ου «ψυχρού πολέμου» μετά το τέλος του Β΄ΠΠ το ΝΑΤΟ πραγματοποιούσε ανάλογες αεροναυτικές ασκήσεις αλά πολύ μεγαλύτερης έκτασης. Μια από αυτές τις ασκήσεις έγινε τον Σεπτέμβριο 1957 στην ανατολική Μεσόγειο με την ονομασία «Επιχείρηση βαθιά νερά».
Βασικός στόχος της άσκησης “Operation Deep Water” ήταν η προσομοίωση επίθεσης από την ΕΣΣΔ και η προστασία των Στενών των Δαρδανελίων προκειμένου ο σοβιετικός Στόλος να αποκλειστεί στη Μαύρη Θάλασσα και να μην μπορέσει να εξέλθει στη Μεσόγειο.
Η άσκηση πραγματοποιήθηκε την ίδια περίοδο με μια σειρά άλλων μεγάλων ασκήσεων του ΝΑΤΟ όλες το «θερμό» Φθινόπωρο του 1957 .
Πιο ειδικά το σενάριο της άσκησης προέβλεπε ότι το ΝΑΤΟ θα απαντούσε με πυρηνικά όπλα στην περιοχή της Καλλίπολης, στο πλαίσιο της πυρηνικής «ομπρέλας» της συμμαχίας η χρήση της οποίας είχε ως στόχο την αντιστάθμιση της σοβιετικής αριθμητικής υπεροχής στις χερσαίες δυνάμεις στην Ευρώπη.
Με άλλα λόγια το δόγμα του ΝΑΤΟ ήταν τότε, πως αν η ΕΣΣΔ επιτίθετο με συμβατικές δυνάμεις στην Ευρώπη, η απάντηση του ΝΑΤΟ θα ήταν με πυρηνικά όπλα. Στην άσκηση μετείχαν ακόμη και δυνάμεις Πεζοναυτών οι οποίες θα μετακινούνταν με ελικόπτερα, από τα αεροπλανοφόρα.
Η εκτέλεση της άσκησης
Η άσκηση είχε διοργανωθεί από την διοίκηση AFSOUTH της Νότιας Ευρώπης και εκτελεστεί από τι δυνάμεις ναυτικής κρούσης και υποστήριξης της Ν. Ευρώπης (STRIKFORSOUTH) και ήταν υπό την ευθύνη του αντιναυάρχου Charles R. Brown, διοικητή του 6ου Στόλου. Συνολικά στην άσκηση μετείχαν 96 πλοία, μεταξύ αυτών και μονάδες του Ελληνικού Ναυτικού.
Όπως αναφέρθηκε, για να αντισταθμιστεί η σοβιετική υπεροπλία στο έδαφος το σενάριο της άσκησης ξεκίνησε στις 25 Σεπτεμβρίου του 1957 με ατομική αεροπορική επίθεση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην περιοχή της Καλλίπολης.
Στη συνέχεια στις 29 Σεπτεμβρίου 8000 Αμερικανοί Πεζοναύτες, πραγματοποίησαν απόβαση στον Κόλπο του Ξηρού, από 39 συνολικά σκάφη με επικεφαλής της δύναμης το πλοίο αμφίβιων επιχειρήσεων USS Pocono (AGC-16). Το 3ο Τάγμα των Πεζοναυτών, του 6ου Συντάγματος, ήταν η πρώτη μονάδα τω Πεζοναυτών, που πραγματοποίησε κάθετο υπερκερωτικό ελιγμό με χρήση ελικοπτέρων, στο εξωτερικό, αλλά και η πρώτη φορά που κοινή μονάδα εκστρατείας των Πεζοναυτών είχε χρησιμοποιηθεί σε άσκηση του ΝΑΤΟ.
Την αεροπορική υποστήριξη της άσκησης είχαν αναλάβει τα αεροπλανοφόρα του 6ου Στόλου. Κατά τη διάρκειά της τις μονάδες του 6ου Στόλου και των λοιπών Νατοϊκών πλοίων, παρακολουθούσε στενά ένα σοβιετικό Tu-16 Badger το οποίο γι τρεις ημέρες πετούσε πάνω από τα πλοία, αναγκάζοντας την τρίτη ημέρα τον διοικητή του 6ου Στόλου να διατάξει την αναχαίτισή του από δύο ναυτικά μαχητικά FJ-3.
Στις δυνάμεις που πήραν μέρος συμπεριλαμβάνονται τέσσερις Μοίρες αεροσκαφών των Πεζοναυτών με αεροσκάφη FJ-3/3M Fury, AD-4B Skyraider και F9F-8 Cougar. Από το αμερικανικό Ναυτικό πήραν μέρος δύο αεροπλανοφόρα το USS Franklin D. Roosevelt (CVA-42) και το USS Randolph (CVA-15) με τέσσερις Μοίρες μαχητικών το καθένα (FJ-3/3M Fury, F9F-8 Cougar, F2H-4 Banshee και AD-6 Skyraider.
Τα αποτελέσματα
Ο αντιναύαρχος Brown συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της άσκησης είχε σημειώσει: «Εάν ήμουν στη θέση των Σοβιετικών αυτό που θα έκανα θα ήταν να φύγω από τα Δαρδανέλια με ότι μέσο είχαν εάν ξεκινούσε ο πόλεμος. Με τις δυνάμεις που χρησιμοποιήσαμε θα τους ψήναμε ζωντανούς».
Η άσκηση “Operation Deep Water” ήταν μέρος ενός σημαντικού αριθμού ασκήσεων που πραγματοποιήθηκαν το Φθινόπωρο του 1957 με στόχο την αναχαίτιση μιας πιθανής Σοβιετικής επίθεσης από τη Νορβηγία μέχρι την Τουρκία, στις οποίες είχαν λάβει μέρος 250.000 άνδρες, 300 πλοία και 1500 αεροσκάφη. Οι υπόλοιπες ασκήσεις ήταν η “Operation Strikeback” στον βόρειο Ατλαντικό, η “ Operation Counter Punch” στην κεντρική Ευρώπη και η “ Operation Stand Firm” στο κανάλι της Μάγχης μαζί ορισμένες άλλες επιμέρους ασκήσεις.
Επιγραμματικά
Από την διαγωγή της άσκησης «Βαθιά νερά» έχουν περάσει 60 χρόνια, αλλά η σημασία του Στενού των Δαρδανελίων τόσο γα το ΝΑΤΟ όσο και πλέον για την Ρωσία είναι αποδεδειγμένη. Φυσικά τέτοιου είδους ασκήσεις και κλίμακας δεν πραγματοποιούνται σήμερα, παρά το γεγονός ότι ο Κόλπος του Ξηρού χρησιμοποιείται για ασκήσεις του ΝΑΤΟ (ασκήσεις Destined Glory 2000/02). Παρόλα αυτά αν και οι ισορροπίες έχουν αλλάξει στην περιοχή, παλιοί εχθροί έχουν γίνει σύμμαχοι (Βουλγαρία, Ρουμανία) εντούτοις η γεωγραφία μένει η ίδια, όπως και η ανάγκη του ρωσικού Στόλου της Μαύρης Θάλασσας να επιχειρεί στη Μεσόγειο.
Πιθανότατα έχουν αλλάξει και τα σχέδια του ΝΑΤΟ, σε ότι αφορά την χρήση πυρηνικών όπλων, ο στρατηγικός στόχος όμως του αποκλεισμού του ρωσικού Στόλου από το να περάσει τα Δαρδανέλια παραμένει. Μάλιστα ασκήσεις (Sea Breeze) που πραγματοποιούνται μέσα στην Μαύρη Θάλασσα, καθώς το ΝΑΤΟ εκμεταλλεύεται πλέον τα βουλγαρικά και ρουμανικά λιμάνια (κάτι που δεν ίσχυε το 1957) έχουν μεταβάλει το στρατηγικό δόγμα στο να πλήξουν τον ρωσικό Στόλο πριν αυτός αποπειραθεί να εξέλθει των Στενών.
