Η κρίση των πυραύλων της Κούβας είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές του Ψυχρού Πολέμου καθώς οι δύο υπερδυνάμεις της χρονικής αυτής περιόδου ήρθαν αντιμέτωπες, με τον κόσμο να βρίσκεται μια «ανάσα» από θερμό επεισόδιο και πυρηνικό ολοκαύτωμα.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Φ. Κένεντι πληροφορήθηκε στις 15 Οκτωβρίου του 1962 ότι οι Σοβιετικοί είχαν καταφέρει επιτυχώς να μεταφέρουν δεκάδες βαλλιστικούς πυραύλους, εξοπλισμένους με πυρηνικές κεφαλές, στην Κούβα, κυριολεκτικά «κάτω από την μύτη» των Αμερικανών.
Η έκρηξη της κρίσης
Οι δεκατρείς μέρες που ακολούθησαν ήταν οι πιο επικίνδυνες που πέρασε η ανθρωπότητα. Στις 22 Οκτωβρίου ο πρόεδρος Κένεντι ανακοίνωσε ότι το αμερικανικό Ναυτικό θα επέβαλλε αποκλεισμό της Κούβας και θα προχωρούσε στην «κατάσχεση επιθετικών όπλων και συναφούς υλικού» που σοβιετικά σκάφη θα επιχειρούσαν ενδεχομένως να τα παραδώσουν στην Κούβα. Τις επόμενες ημέρες σοβιετικά πλοία που κατευθύνονταν προς την Κούβα άλλαξαν πορεία και απομακρύνθηκαν από τη ζώνη του αποκλεισμού.
H ένταση κλιμακωνόταν διαρκώς και ο κίνδυνος του πυρηνικού ολέθρου πλησίαζε ολοένα, καθώς ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις ανταλλάσσονταν πυρετώδη μηνύματα. Η κρίση κορυφώθηκε στις 27 Οκτωβρίου, όταν ένα αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος U2 καταρρίφθηκε στον εναέριο χώρο της Κούβας, ενώ ένα άλλο αναχαιτίστηκε πάνω από τη Ρωσία.
Η λήξη της κρίσης και η αποκλιμάκωση
Η σύρραξη αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή, στις 28 Οκτωβρίου, όταν ο σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ δέχτηκε να σταματήσουν οι εργασίες για την εγκατάσταση των πυραύλων και να αποσυρθούν όσοι βρίσκονταν ήδη στο νησί.
Σε αντάλλαγμα, ο Κένεντι δεσμεύθηκε ότι ουδέποτε οι ΗΠΑ θα εισέβαλλαν στην Κούβα, ενώ έδωσε και μυστική υπόσχεση για την απομάκρυνση των πυρηνικών πυραύλων που είχαν εγκατασταθεί κατά το παρελθόν στην Τουρκία. Τις εβδομάδες που ακολούθησαν οι δύο υπερδυνάμεις άρχισαν να πραγματοποιούν όσα είχαν υποσχεθεί και ως το τέλος Νοεμβρίου η κρίση είχε ξεπεραστεί.
Ο ηγέτης της Κούβας Φιντέλ Κάστρο αρνήθηκε να δεχθεί παρατηρητές του ΟΗΕ στη χώρα του, δυσαρεστημένος από το γεγονός ότι είχε αποκλεισθεί από τις επαφές Κένεντι – Χρουστσόφ και όντας εξοργισμένος με τον σοβιετικό ηγέτη για τη στάση του.
